TP HCM điều hành kinh tế mở nên chịu tác động của kinh tế thế giới. Dù vậy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của TP HCM 20 năm nay đều thấp hơn CPI cả nước. Chương trình bình ổn thị trường (BOTT) TP HCM đóng góp không nhỏ vào thành công của TP HCM trong việc kiểm soát lạm phát, bảo đảm an sinh xã hội và chăm lo đời sống cho hơn 10 triệu dân.
Không phải chương trình giảm giá
Đến thời điểm này, vẫn còn một số ý kiến đồng nhất chương trình BOTT với bình ổn giá. Trong khi đó, thực tế đây không phải là chương trình giảm giá mà cung cấp sản phẩm ra thị trường với giá thấp hơn giá bình quân từ 5%-10% nhằm bình ổn giá cả hàng hóa trên thị trường, từ đó tạo sức lan tỏa mạnh để nhiều người tiêu dùng được hưởng lợi.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cho biết để có mức giá “bình ổn”, Sở Công Thương phải làm việc với các nhà cung ứng, nhà phân phối để thống nhất lượng hàng chuẩn bị, cung cấp ra thị trường hằng năm. Bên cạnh đó, Sở Công Thương TP HCM tăng cường các hoạt động liên kết với các tỉnh, thành nhằm tạo nguồn hàng ổn định, dồi dào cho thành phố. “Từ chương trình này tác động ra hành vi, tâm lý sản xuất của nhà sản xuất chứ không chỉ người tiêu dùng” – ông Hoàng Vũ nhấn mạnh.
Nhìn lại quá trình 20 năm triển khai chương trình, Sở Công Thương TP HCM đánh giá chương trình BOTT và các đơn vị cùng tham gia trong 20 năm qua đã có những thành công rất đáng trân trọng, không chỉ chuyển từ việc bình ổn giá trong dịp Tết mà trở thành chương trình được thực hiện quanh năm, hướng đến an sinh xã hội, phát triển bền vững. “BOTT là đồng hành cùng với người tiêu dùng thành phố. Chương trình đã hoàn thiện hệ thống từ nhà sản xuất đến nhà phân phối và bán trực tiếp cho người tiêu dùng. Đến nay, quy mô đã tăng nhiều lần so với giai đoạn trước, cung ứng kịp thời và ổn định cho người tiêu dùng những mặt hàng có giá cả hợp lý, chất lượng ngày càng gia tăng. Chương trình cũng mang lại nhiều lợi ích cho các bên tham gia” – ông Vũ nhận định.
TP HCM hướng tới tăng cường hiệu quả bình ổn thị trường ở kênh chợ truyền thống, trong đó có các chợ đầu mối
Năm 2022, chương trình đã thu hút được 69 DN tham gia BOTT mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu; các mặt hàng phục vụ mùa khai giảng; các mặt hàng sữa; nhóm mặt hàng dược phẩm và các mặt hàng phục vụ người dân phòng chống COVID-19. Ứớc tính tổng doanh thu từ hoạt động BOTT của các DN đạt gần 22.400 tỉ đồng.
Các DN lương thực thực phẩm – nhóm DN chủ lực trong chương trình bình ổn mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu của TP HCM và bình ổn thị trường Tết – cho rằng sức mạnh của chương trình một phần là do ngay từ đầu đã quy tụ được những DN lớn trong ngành tham gia xuyên suốt nên tạo được sức lan tỏa lớn. Một thành công khác là các DN tham gia chương trình đều cam kết thực hiện nhiệm vụ xuyên suốt một cách trách nhiệm, luôn dự trữ, cung ứng đủ hoặc vượt số lượng hàng hóa thành phố giao. Chương trình đã giúp các DN tạo được sự tín nhiệm của đối tác, người tiêu dùng, ngày càng phát triển lớn mạnh, có sự tăng trưởng vượt bậc cả về quy mô, doanh số và khẳng định được thương hiệu như Satra, Sagri, Cholimex, Vissan, Vĩnh Thành Đạt, Ba Huân, San Hà, Vinamilk…
“Người dân TP HCM luôn được tiêu dùng các mặt hàng thiết yếu với giá bình ổn, chất lượng bảo đảm. Kể cả khi chi phí sản xuất tăng cao như thời gian qua, các DN tham gia chương trình BOTT luôn chủ động san sẻ lợi ích cho người tiêu dùng, rất hạn chế tăng giá ở nhiều nhóm hàng để đạt lợi ích chung là kích cầu tiêu dùng lên tốt nhất, giữ ổn định giá bán theo khung giá của chương trình, góp phần “hạ nhiệt” mặt bằng giá chung, tạo niềm tin và tác động tích cực trong bối cảnh xã hội và thành phố khó khăn” – bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP HCM, nêu.
Thông qua các hoạt động kết nối cung cầu, TP HCM tạo thêm nguồn hàng phong phú, đa dạng cho thị trường thành phố
Cần làm mới chương trình
Liên hiệp HTX Thương mại TP HCM (Saigon Co.op) là một trong những DN chủ lực, tham gia BOTT TP HCM từ những năm đầu. Sau 16 năm gắn bó với chương trình BOTT, tổng lượng hàng bình ổn của Saigon Co.op bình quân đạt 10.000 tấn/năm, trong đó các mặt hàng bình ổn thiết yếu chiếm 70%-80% tỉ trọng.
Ông Nguyễn Anh Đức, Tổng Giám đốc Saigon Co.op, cho biết để bảo đảm nguồn hàng hóa bình ổn theo chương trình, Saigon Co.op thường xuyên thực hiện các hoạt động liên kết, hợp tác phát triển nguồn hàng, đặc biệt là bao tiêu, tiêu thụ nông sản đặc trưng tại các vùng miền, hàng OCOP, nâng cao chất lượng sản phẩm, định hướng đầu ra… Hoạt động này không chỉ giúp DN phân phối chủ động nguồn hàng, chủ động cùng thành phố kìm giữ giá mà còn trực tiếp kích thích phát triển hoạt động sản xuất – kinh doanh trên địa bàn thành phố cũng như cả nước, tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động.
Các chuyên gia kinh tế thì cho rằng sau 20 năm tích lũy, BOTT đã phát huy mạnh mẽ vai trò và trở thành thương hiệu của TP HCM. Người tiêu dùng mua hàng bình ổn không chỉ yên tâm về giá mà còn tin tưởng chất lượng sản phẩm đã được bảo chứng thông qua thương hiệu chương trình. Vì vậy, đã đến lúc TP HCM cần làm mới, mở rộng quy mô, danh mục hàng hóa, tăng số lượng và yêu cầu cao hơn về chất lượng đối với chương trình.
Năm 2022, trong bối cảnh giá cả nguyên vật liệu toàn cầu biến động phức tạp, Sở Công Thương TP HCM đã vận động đa dạng nguồn lực xã hội tham gia chương trình, tăng sản lượng hàng bình ổn. Các DN trong chương trình được chia theo nhóm DN: DN cung ứng hàng hóa, phân phối hàng hóa và hỗ trợ tín dụng. Qua đó, TP HCM có chính sách hỗ trợ, yêu cầu nghĩa vụ cụ thể, sát thực tế đối với từng DN, nhóm mặt hàng… Cũng trong năm nay, chương trình tiếp tục triển khai sâu rộng những nội dung trọng tâm như kết nối cung – cầu, xây dựng chuỗi cung ứng, vùng nguyên liệu, sơ chế tại nguồn đối với hàng nông sản thực phẩm, hỗ trợ, tạo điều kiện nâng cao năng lực sản xuất – kinh doanh của DN, khuyến khích DN sản xuất theo tín hiệu, nhu cầu thị trường…
Cần tiến tới bình ổn cả chuỗi cung ứng
Khẳng định DN nhận được nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất – kinh doanh trong quá trình tham gia BOTT, các DN bày tỏ chương trình có những cải tiến, điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh kinh tế có nhiều thay đổi sau đại dịch COVID-19. Theo đó, các DN mong muốn thành phố tiến tới BOTT cả chuỗi cung ứng từ nguyên liệu đến sản xuất, tiêu thụ nhằm nâng cao hiệu quả của chương trình đồng thời giảm áp lực cho các DN sản xuất. Các sở, ngành cần hỗ trợ kết nối để tất cả các khâu trong chuỗi cung ứng từ nguyên liệu, sản xuất đến chế biến, vận chuyển, phân phối… đều cùng tham gia và thống nhất cắt giảm một phần lợi nhuận để chia sẻ khó khăn với toàn chuỗi và người tiêu dùng thì hiệu quả của chương trình bình ổn sẽ được nâng cao, tạo sự đột phá và được nhân rộng.
Cần thiết xây dựng cơ chế ưu tiên, hỗ trợ kịp thời các khó khăn, vướng mắc của DN tham gia BOTT phát sinh trong quá trình đầu tư, sản xuất – kinh doanh, lưu thông hàng hóa… Hay trong những lúc lãi suất ngoài thị trường tăng cao, thành phố cần có chính sách hỗ trợ về nguồn vốn, lãi suất ưu đãi hợp lý để giúp doanh nghiệp mở rộng sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu, phát triển hệ thống phân phối, xây dựng kho bãi…
Theo ông Bùi Tá Hoàng Vũ, thời gian tới, chương trình BOTT sẽ khắc phục những hạn chế, tiếp tục tạo điều kiện cho các DN sản xuất tiếp cận thị trường. Nhóm DN tham gia BOTT tiếp tục được vay vốn với lãi suất thấp hơn 1%-1,5% so với các DN khác. Song song đó, DN tiếp tục được kết nối, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định theo hướng TP HCM vừa chủ động nguồn hàng vừa bảo đảm an toàn vừa bảo đảm tính liên kết vùng trong quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.