Rút ngắn bậc thang giá điện

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến các bộ, ngành về phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt với 5 bậc thang, giảm 1 bậc so với hiện nay.

Sử dụng ít được giảm giá

Cụ thể, bậc 1 cho 100 KWh đầu tiên, bậc 2 cho KWh từ 101-200, bậc 3 cho KWh từ 201-400, bậc 4 cho KWh từ 401-700, bậc 5 cho KWh từ 701 trở lên.

Ngoài ra, Bộ Công Thương chia làm 2 kịch bản cho 5 bậc giá này. Trong đó, kịch bản 1: giá điện sinh hoạt bậc 1 (cho 0-100 KWh) giữ như mức giá bậc 1 theo biểu giá hiện hành, bậc 2 từ 101-200 KWh, bậc 3 từ 201- 400 KWh; bậc 4 từ 401-700 KWh, bậc 5 từ 701 KWh trở lên. Theo tính toán, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 701 KWh/tháng trở lên (khoảng 0,5 triệu hộ, chiếm 1,8% tổng số hộ) phải trả tăng thêm 29.000 đồng/hộ/tháng.

Kịch bản 2: Giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt không đổi. Trong đó, gộp bậc 1 và bậc 2 với giá điện giữ nguyên theo bậc 1 nhằm bảo đảm ngân sách nhà nước hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội không thay đổi; phần doanh thu thiếu được bù vào bậc trên 700 KWh. Giá điện của bậc 3 (201-400 KWh) được gộp theo giá bình quân của bậc 4 (201-300 KWh) và bậc 5 (từ 301-400 KWh) của giá điện cũ. Nếu áp dụng theo kịch bản này sẽ khiến tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 200-300 KWh/tháng và từ 701 KWh/tháng trở lên phải trả tăng thêm khoảng từ 6.000-14.000 đồng/hộ/tháng. Mức tăng giá giữa các bậc là không đồng đều.

Tuy nhiên, kịch bản 1 được bộ ưu tiên lựa chọn với mục tiêu bảo đảm toàn bộ số hộ có mức sử dụng điện dưới 700 KWh (chiếm 98,2% tổng số hộ) có mức tiền điện không tăng hoặc giảm khi áp dụng biểu giá điện mới, trong khi đó, mức chi trả tăng thêm của nhóm hộ sử dụng trên 700 KWh điện cũng không quá lớn.

Bình luận về 5 bậc thang giá điện, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), cho rằng đây là phương án chấp nhận được. Tuy nhiên, về mặt xã hội, cách tính này có thể gây nhiều ý kiến trái chiều khi nhóm khách hàng dùng ít điện nhất lại bị tăng tiền, còn nhóm dùng nhiều tiền lại được giảm. “Đại bộ phận người tiêu dùng phải trả thêm tiền điện, dù chi phí tăng thêm với nhóm này là không lớn nhưng khi người dùng nhiều được giảm giá tiền sẽ gây bức xúc. Trong khi đó, với người có thu nhập cao, tiêu dùng nhiều điện, số tiền giảm được lại không đáng gì nên cần cân nhắc lại” – ông Nguyễn Đình Cung nói, đồng thời nhấn mạnh cần phải cho người dân thấy sức ép giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Cũng tán thành phương án chia giá bán lẻ điện sinh hoạt làm 5 bậc, PGS-TS Bùi Xuân Hồi – Bộ môn Kinh tế năng lượng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, nêu quan điểm: “Việc chia các bậc thang dùng nhiều điện chi tiết hơn, phù hợp hơn với đặc điểm tiêu dùng hiện nay, hơn nữa, 5 bậc thang sản lượng cũng phù hợp với 5 bậc thang thu nhập của hộ gia đình”.

Điều chỉnh hành vi sử dụng điện

Trong bối cảnh nguồn cung điện đang cực kỳ khó khăn, nhiều dự án chậm đưa vào vận hành, nguy cơ thiếu điện trong năm 2020 đã được cảnh báo sớm, phương án điều chỉnh biểu giá điện theo hướng khu vực sử dụng ít điện sẽ được giảm mức chi trả hoặc ít nhất là không tăng giá, có ý nghĩa khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hợp lý, hiệu quả.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, lưu ý biểu giá điện cần bảo đảm bù đắp chi phí sản xuất – kinh doanh điện hợp lý, công bằng, nâng cao hơn nữa tính công khai, minh bạch trong việc thực hiện giá bán điện, từ đó mới khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả.

Theo ông Thỏa, một khía cạnh khác cũng cần lưu tâm là giá điện sinh hoạt đang phải gánh bù chéo cho điện sản xuất nhằm tạo nguồn lực khuyến khích sản xuất phát triển, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, bù chéo giữa điện sinh hoạt và sản xuất cần được quy định ở mức hợp lý để tránh đẩy khó lên người dân sử dụng điện sinh hoạt thông thường. Theo đó, chính sách giá điện cần thiết kế theo hướng khuyến khích đổi mới công nghệ sản xuất, tránh sử dụng công nghệ cũ gây tiêu hao điện lớn.

Theo GS Trần Đình Long – Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam, giá điện sản xuất ở nhiều cấp điện áp đang có phần thấp hơn điện sinh hoạt. Nguyên nhân xuất phát từ việc quản lý vĩ mô của nhà nước. “Tuy nhiên, bù giữa sinh hoạt và sản xuất ở mức bao nhiêu là hợp lý trong bối cảnh phát triển, thu nhập bình quân đầu người như hiện nay thì cần cân nhắc” – GS Trần Đình Long lưu ý. Ông cũng cho rằng chính sách giá điện cần thiết kế theo hướng khuyến khích đổi mới công nghệ sản xuất.