Trong tình hình kinh tế – xã hội ở nước ta hiện nay, người dân cần được hỗ trợ để có nơi ở ổn định, góp phần thực hiện các mục tiêu lâu dài và bền vững. Tuy nhiên, để phủ sóng toàn bộ nhà ở xã hội cho đúng đối tượng, vẫn phải mất nhiều thời gian.
Mở rộng đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội
Trong những năm gần đây, hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về nhà ở xã hội đã tiến gần hơn đến thực tiễn. Tuy nhiên ở khâu thi hành, thực hiện và đưa các nội dung vào đúng đối tượng trực tiếp thì cần làm quyết liệt, nhất là ở các thành phố lớn như TP HCM.
Trước hết, cần đẩy nhanh thời gian cho các khâu trung gian. Thời gian thẩm định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê đối với đầu tư nhà ở xã hội cũng phải được đẩy nhanh, như vậy sẽ kéo giảm được một phần khó khăn và bớt căng thẳng cho giá nhà ở xã hội.
Nhu cầu thuê nhà ở xã hội của công nhân, người lao động là rất lớn. Việc khơi thông cho các doanh nghiệp tiếp cận để người lao động của họ có nhà ở chính là cách kích cầu nhà ở xã hội. Có thể nghiên cứu mở rộng đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội, như các đối tượng là hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp địa phương cũng như các đối tượng khác có nhu cầu đứng ra làm trung gian để mua cho người lao động của họ thuê lại.
Thực tế hiện nay, quỹ đất của TP HCM còn rất ít ở khu vực trung tâm, cần đẩy mạnh truyền thông “phá băng” tâm lý ngại đi xa của người dân, người lao động. Đẩy mạnh cung cấp các gói ưu đãi cả cho doanh nghiệp và người mua nhà để họ đi đến các khu xa hơn; bố trí, xây dựng hệ thống phương tiện giao thông công cộng; phát triển phương tiện gắn với kinh tế chia sẻ; xây dựng thêm các cơ sở hạ tầng như trường học, bệnh viện… ở các khu có đông dự án nhà ở xã hội để người dân yên tâm hơn.
Với tốc độ đô thị hóa nhanh của nước ta, các thành phố lớn đối mặt với vấn đề đầu cơ lướt sóng nhà đất, làm cho người có thu nhập thấp hay người có nhu cầu thật sự trở nên khó tiếp cận hơn với nhà ở xã hội. Cần có cơ chế, chế tài điều chỉnh, kiểm soát đầu cơ nhà đất, hướng đến mục tiêu tạo chỗ ở ổn định cho đúng đối tượng chưa có nhà ở. Nếu tạo được cơ chế đủ mạnh từ cả phía người dân và nhà đầu tư thì tự nhiên sẽ kéo giảm hoạt động đầu cơ bất động sản nói chung.
Một giải pháp cũng rất quan trọng là khuyến khích mạnh mẽ các doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân có tiềm lực khai phá cũng như mở rộng đầu tư vào nhà ở xã hội. Muốn vậy phải ưu đãi về vốn kết hợp với ngân hàng có lãi suất ưu đãi cho các doanh nghiệp tư nhân đầu tư nhà ở xã hội.
Khu nhà lưu trú – nhà ở xã hội Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP HCM Ảnh: Thanh Nhân
Lập Hội An sinh thành phố
Một giải pháp hiệu quả khác là tập trung phát triển các khu nhà ở xã hội, nhất là cho công nhân – lao động theo hướng tiết kiệm diện tích nhất có thể mà vẫn bảo đảm chất lượng sinh hoạt. Có thể học tập kinh nghiệm trong xây dựng các khu nhà ở xã hội ở Singapore khi họ đã nghiên cứu thiết kế tối ưu cho không gian khá hẹp bằng áp dụng các công nghệ mới trong vật liệu, bố trí không gian nhiều tầng, chia sẻ không gian nấu nướng, sinh hoạt cho gia đình, khu mua sắm, khu vui chơi, chỗ để xe…; ứng dụng công nghệ số trong quản lý tòa nhà, quản lý thông tin người mua nhà ở xã hội. Chú trọng phát triển chất lượng cuộc sống cho cư dân các khu nhà ở xã hội…
Ở Nhật có những khu nhà giá rẻ để nghỉ ngơi dành cho khách du lịch, mỗi chỗ chỉ đủ cho một người nằm nhưng đẹp và sạch sẽ. Có thể nghiên cứu xây dựng những khu nhà xã hội theo hướng trên nhưng không thu phí đối với người lao động nghèo. Cụ thể, trong khu nhà, mỗi người lao động nghèo có khoang buồng ngủ riêng; nhà ăn, phòng khách, các công trình phụ sẽ được xây dựng để dùng chung.
Để xây dựng những khu này, cần thành lập Hội An sinh thành phố, được nhà nước lẫn xã hội hỗ trợ về tài chính, nhân lực. Hội này sẽ đứng ra để vận động tài chính, nhân lực; triển khai xây dựng; quản lý vận hành; tuyên truyền pháp luật, kỹ năng sống, dạy nghề, cung ứng việc làm phù hợp… để người lao động nghèo tin tưởng vào chính sách phát triển của hội, an tâm dọn đến ở.
Từ những người lao động nghèo đến xin ở miễn phí, Hội An sinh có thể đào tạo, huấn luyện để họ thành cộng tác viên tích cực, quay lại giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn như mình.
Khu nhà ở này sẽ là niềm vui của những người nghèo từ sự hỗ trợ của xã hội, của nhà nước. Hơn thế, xã hội sẽ bớt phân chia giàu nghèo, bớt đi những tệ nạn xã hội không mong muốn.